سخن سردبیر: حجت‌اله مرادی

مسئله رژيم صهيونيستي از مطالعات اساسي جامعه علمي ايران است. اين مطالعات يا به ريشه‌هاي تاريخي و ماهيت ايدئولوژيك و نظري يا به روابط اين رژيم با قدرتهاي بزرگ خصوصاً حمايتهاي مستمر مالي و رواني دولت امريكا در مقاطع مختلف تاريخي پرداخته است. اما توجه به مطالعات تاريخي تنها بخشي از مباحث ضروري اين حوزه است و بهتر است جامعه انديشمند و دانشگاهي ايران با شناخت واقعيتهاي كنوني در بستر علوم انساني از جمله روان‌شناسي اجتماعي به مطالعه و تجزيه و تحليل نقاط قوت و ضعف اين رژيم بپردازد تا از اين رهگذر، ضمن غنا بخشيدن به مطالعات دشمن‌شناسي، كارشناسان رشته عمليات رواني را در تدوين آموزه‌هاي عمليات رواني ياري كند.

نویسنده: دكتر محمدحسين جمشيدي

چكيده

دوبعدي بودن وجود انسان ضرورت كاربرد دو قدرت شمشير و فكر ـ اقدام مستقيم نظامي و عمليات رواني ـ را در جنگها براي كسب پيروزي بر خصم مطرح ساخته است و نبرد رواني به مثابه اقدامي در جهت تأثير بر ذهن و عواطف آدمي براي ايجاد تغيير در رفتار او پا به پاي رزح نظامي بلكه مقدم بر آن با حوزة نظامي گسترده و حوزة مكاني فراگير و همه جانبه صورت مي‌گيرد. جنگ رواني در صدر اسلام ابتدائاً از سوي دشمنان پيامبر اسلام و قرآن در ابعاد گوناگون و متنوعي به ويژه در طول سيزده سال حضور آن حضرت در مكه و در پوشش تهاجمي همه‌جانبه و گسترده براي نفي دعوت پيامبر اسلام و خاموش كردن نداي حق‌طلبي و عدالتخواهي او به كار گرفته شد كه در قرآن از آن با عناويني چون كيد و مكر و... و به ويژه مكر كه در اصل تلاشي است براي تغيير نگرش و رفتار افراد با به كارگيري ابزارهاي زباني، خبري، اطلاعاتي و... ـ افواه ـ ياد شده است. عمليات رواني مشركان بسيار گسترده و شامل ياوه‌پراكني (لغو)، اتهام و تهمت‌هاي گوناگون، طعنه‌زني، جايگزين‌سازي، نمايش خوي استكباري، منزوي‌سازي اجتماعي، راهبرد استهزاء، القاي ترس و تهديد، اعمال روشهاي خشونت‌بار، تطميع و اغواء و... بوده است.
واژگان کلیدی: عمليات رواني، اسلام، پيامبر(ص)، مكر، كيد، افتراء، تطميع، ترس و... .

گردآوري و ترجمه: حجت‌اله مرادي

چكيده

مقاله حاضر به بررسي روند عمليات رواني اسراي جنگي بازداشت شده نظامي و غيرنظامي دشمن مي‌پردازد. كاركنان عمليات رواني در روند تهيه فرآورده‌هاي عمليات رواني از اسراي جنگي به عنوان نمونه قابل دسترس براي پيش‌آزمون يا پس‌آزمون اين فرآورده‌ها استفاده مي‌كنند از آنجا كه شناخت جامعه هدف در نظام طرح‌ريزي عمليات رواني از اركان اساسي است، بنابراين استفاده از اين اسراء در روند طراحي محصولات عمليات رواني كمك مؤثري به اين نيروها مي‌كند. عمده‌ترين وظايف اين يگان عبارت است از: 1ـ انجام پيش‌آزمون و پس‌آزمون فرآورده‌هاي عمليات رواني؛ 2ـ جمع‌آوري اطلاعات مربوط به جامعه هدف و اسراي جنگي؛ 3ـ نظارت بر اردوگاههاي اسراي جنگي بازداشت شده نظامي و غيرنظامي دشمن؛ 4ـ تأمين فرآورده‌هاي عمليات رواني مورد نياز برعليه دشمن؛ 5ـ تعيين شاخصهاي مورد نظر دشمن در تبليغات بر روي نيروهاي خودي.
كليدواژه: عمليات رواني، اسراي جنگي، نظامي و غيرنظامي، پيش‌آزمون، پس‌آزمون، كنوانسيون ژنو، اردوگاههاي اسراي جنگي، عمليات نظامي، گردان پشتيباني عمليات رواني، دشمن.

نویسنده: مهسا ماه‌پيشانيان

چكيده

ايجاد جنگ مجازي در مأموريتهاي شبيه‌سازي شده با بهره‌گيري از جنگ‌افزارها و سلاحهاي دقيق و ظريف، دوربينهاي كنترل از راه دور و ديگر فناوريهاي ديجيتالي و نظامي در كنار انقلاب اطلاعاتي، همچنين رشد رسانه‌هاي گروهي، افزايش و كاربرد تبليغات در امور جنگي و غيرنظامي، نقش رسانه‌هاي گروهي در تخفيف چهره مرگبار جنگها و فضيلتمند جلوه دادن آن، تبليغات ساختگي براي منافع طراحان اين تبليغات و نه در جهت خواست مردم، كاهش بعد و مسافت ميدان نبرد ( به گونه‌اي كه جنگ مجازي به خانه‌ها، اينترنت و شبكه‌هاي تلويزيوني راه يافته است)، فريب رسانه‌اي كه به بدفهمي مردم منجر مي‌شود (جنگ عراق) و ديگر نقش رسا‌نه‌ها سبب شكل‌گيري بعد نرم‌افزاري جنگ مدرن شده است. اين امر بعد ايدئولوژيكي جنگ سخت‌افزاري دوران جنگ سرد را كاملاً متحول كرده است و در ميدان نبرد راهي از واقعيت سخت‌افزاري تا مجاز نرم‌افزاري را پيموده است. اين مقاله مختصراً به بررسي جنگ مجازي، نقش رسانه‌هاي گروهي و تبليغات با تأكيد بر نمونه فريب رسانه‌اي جنگ عراق پرداخته است.

نویسنده: ليندا اِروشا ـ وارهال/ مترجم: علي پور‌قلي

چکيده

عمليات اطلاعاتي و ديپلماسي عمومي، در موفقيت هر عمليات نقشي حياتي ايفا مي‌کنند. اما با وجود اين، دولت ـ و به ويژه نيروهاي نظامي ـ در طراحي و بهره‌برداري از ديپلماسي عمومي چندان مناسب عمل نکرده‌اند. اين ديپلماسي در ايالات متحده نه تنها ابزار جذابي نبوده است، بلکه به طور دائمي و سنتي در کمک به شکل‌دهي و سازماندهي ميدان نبرد به جاي آنکه به صورت کنشي عمل کند به صورت واکنشي عمل کرده است. به ويژه همانطور که در پي حوادث سپتامبر سال 2001 مشخص شد، قلمروي اطلاعاتي در اختيار کسي قرار مي‌گيرد که در کسب و کنترل آن (برتري اطلاعاتي) از بيشترين فرصت استفاده كند. هر يک از دو طرف درگير، امريكا و يا نيروهاي طالبان مي‌توانستند اين قلمرو و ابتکار عمل رسانه‌ها را به دست بگيرند و عناوين روزنامه‌ها و مهم‌تر آنکه افکار عمومي را تحت سلطه خود قرار دهند. ناتواني ايالات متحده و نيروهاي نظامي اين کشور در رقابت با ساير كشورها در سطح ديپلماسي عمومي، از دوران ويتنام و زماني که تصاوير اين جنگ به منازل عموم مردم راه يافت همواره يکي از معضلات اساسي بوده است. در عصر پيشرفتهاي فناوري, بسيار عجيب است که فردي همچون صدام بتواند فضاي نبرد را به دلخواه شکل داده و عليه دشمني همچون امريكا جنگ تبليغاتي موفقي را به راه بياندازد و سازمان ملل را براي بازنگري به تحريمهاي تحميلي بر عراق تحت فشار قرار دهد. اين در حالي است که اين جنگ ممکن است چندان در نظر ناظران معمولي به چشم نيايد. اين تحقيق، تلاش تبليغاتي صدام را در سال 2000 به تفصيل بيان مي‌کند و خاطر نشان مي‌سازد که چگونه فنون مختلف ديپلماسي عمومي همچون همراه نمودن نام با چهره( ) مي‌تواند آراء عمومي را تغيير دهد. با مقدمه قرار دادن اين جنگ تبليغاتي و با تبيين ميزان ارزش کسب قلمروي اطلاعاتي، حوادث 11 سپتامبر مجالي را فراهم آورد تا استراتژي ديپلماسي عمومي وزارت دفاع و دولت ايالات متحده را از ابتدايي‌ترين روزهاي شکل‌گيري آن يعني زماني که نيروهاي نظامي ايالات متحده خود را براي عمليات آزادي پايدار( ) مهيا مي‌ساختند,  بازنگري كنيم. با بررسي يکصد روز اول اين عمليات متوجه مي‌شويم که انتقاد اوليّه نسبتاً شديدي نسبت به آن وجود داشت چرا که دولت با آمادگي بسيار کم وارد جنگي متفاوت با کشوري شده بود که فاقد دولت ملي بود. با  ادامه اين عمليات، کنترل ديپلماسي عمومي به تدريج به يک اولويت تبديل شد. همه مقامات دولت علاوه بر متقاعد کردن اعضاي ائتلاف به اينکه اين جنگ عليه اسلام نيست[!] بر اين امر واقف بودند که تداوم حمايت مردمي براي جنگي طولاني عليه تروريسم, به ويژه زماني که شمار تلفات نيروهاي نظامي افزايش مي‌يابد، بسيار حياتي خواهد بود. حال با وجود گذشت چند ماه از  عمليات آزادي پايدار، دولت در نتيجه تلاش و درک بهتر از ديپلماسي عمومي همچنان از حمايت مردمي کشورش بهره‌مند است و مي‌تواند بر حفظ برتري اطلاعاتي که توانست از اسامه بن لادن و طالبان باز پس گيرد تلاش نمايد.

نویسنده: مهدي كركي

چكيده

در بحث رايج در مورد جنگ اطلاعاتي، ادراك، عنصر اصلي و عامل كليدي در راه موفقيت است. ما در اين مقاله در خصوص رابطه ميان جنگ اطلاعاتي و جنگ ادراكي بحث مي‌كنيم. تعداد آثاري كه اين دو شيوه جنگي را تاكنون بررسي كرده كم است. ما در اين مقاله فرض مي‌كنيم كه آنچه جنگ ادراكي مي‌ناميم وجود دارد و سعي مي‌كنيم تا حد ممكن آن را تشريح كنيم و نشان مي‌دهيم كه جنگ ادراكي مبحث جديدي نيست ولي تاكنون به آن به عنوان بخش نهفته و ضمني ديگر مفاهيم جنگي توجه شده است. با موضوع قرار دادن جنگ ادراكي و شفاف كردن آن، اميدواريم نظرات بيشتري را به اين مفهوم جلب كنيم. منطقي است باور كنيم كه ما دائماً آماج هدف حملات ادراكي مي‌باشيم اما علت به‌وجود آورنده اين جنگ چيست؟ اين مقاله اولين فهرست مشكلات اين شيوه جنگي است و بايد تحقيقات بيشتري در اين زمينه صورت گيرد.
كليدواژه: جنگ ادراكي، جنگ اطلاعاتي، ادراك، موقعيت فرمانده، وضعيت رواني.

نویسنده: شوانا ريچر/ مترجم: عبدالرضا همداني

اشاره

در پي حمله ستونهاي تانك ارتش رژيم صهيونيستي به جنين و نابلس در شمال كرانه باختري رود اردن و به شهادت رسيدن چند فلسطيني، در روز چهارشنبه 3 آوريل 2002 مطابق 4 فروردين 1381 ارتش رژيم صهيونيستي كليساي المهد را نيز كه تعداد زيادي كشيش و راهبه در آن پناه گرفته بودند، به محاصره خود درآورد و مدعي شد، افراد مسلح از داخل كليسا به سوي نظاميان رژيم صهيونيستي شليك كرده‌اند. اين محاصره چندين روز طول كشيد و نظاميان اين رژيم كشيشان داخل كليسا و تعدادي از مردم فلسطين را كه از ترس جان خود به آنجا پناه برده بودند محاصره و طي چندين روز با شيوه‌هاي مختلف عمليات رواني آنها را مورد آزار و اذيت قرار دادند با توجه به اينكه مسيحيان اعتقاد دارند، اين كليسا محل تولد حضرت مسيح(ع) است و هرساله در آن مراسم كريسمس با شكوه خاصي برگزار مي‌شود، رسانه‌هاي غربي با حساسيت زياد به انعكاس وقايع داخل اين كليسا پرداختند.

نویسنده: لورا موراي/ مترجم: علي‌اصغر تقي‌پور

اشاره

مقاله حاضر به بررسي رفتار و عملكرد رهبران چين مي‌پردازد و بيشتر بر آن تأكيد مي‌شود كه چگونه چينيها با عمليات رواني و تسلط بر رسانه‌ها سعي بر آن دارند كه از تغييرات شگرف اجتماعي، خود را مصون نگه دارند و در ادامه به اختصار سعي دارد به شيوه‌هاي جنگ رواني در چين و بررسي كتاب هنر جنگ سن تزو بپردازد، سپس به نگرشهاي مدرن فريب روي مي‌آورد و سعي دارد با توجه به تعريفي از اين واژه رفتار چينيها را به قياس بنشيند. همچنين در ادامه به بعضي تحولات دروني چين از جمله انزواي دهه 50 تا 70 و سپس غلبه بر آن سخن مي‌گويد. تأثير حوادث ميدان تيان آن مِن مقاله‌اي است كه نويسنده مقاله سعي دارد آن را نقطه اوج جنگ رواني تلقي كند. فرار از تبليغات سوء غربي، تلاش بر كنترل افكار عمومي دروني و بروني از مهم‌ترين عملكردهاي زمان آن وقايع بود.

نویسنده: پريسا كريمي‌نيا

چكيده

تمام افرادي كه در يك اجتماع زندگي مي‌كنند و با يكديگر كنش و واكنش دارند از انگيزه‌ها، اهداف و سليقه‌هاي متفاوت برخوردارند. بر همين اساس گاهي مشاهده مي‌شود كه افراد يك جامعه دست به اعمالي مي‌زنند كه قابل پيش‌بيني نيست. در حوزه رفتارهاي اجتماعي افراد خواسته يا ناخواسته در تعارض با يكديگر قرار مي‌گيرند. اين تعارضها در هر جامعه‌اي به دليل كمبود امكانات، محدوديت منابع، نبود تناسب و تعادل در ساختار جغرافيايي و عدم تقسيم ساختارهاي مناسب اقتصادي، اختلاف و رقابت بين افراد كشور را فراهم مي‌آورد. بنابراين كاركنان سازمانهاي عمليات رواني با استفاده از اين اختلافات به دنبال ايجاد شكافهاي عميق رواني در جامعه هستند و مهم‌ترين ابزار اين سازمانها، تبليغات است. در اين مقاله به فرآيند پردازش تبليغات، تجزيه و تحليل، مشاوره و اقدامات ضدتبليغاتي دشمن اشاره مي‌شود سپس نكاتي را كه يك سازمان عمليات رواني در هنگام اجراي تبليغات و ضدتبليغات بايد رعايت كند بيان مي‌نمايد و در پايان فرآيند ضدتبليغ براي يگانهاي پشتيباني شونده ارائه مي‌گردد.
واژگان كليدي: تبليغات، ضد تبليغات، پردازش، تجزيه و تحليل، رايزني، تحليل مخاطبان، اطلاعات غيرنظامي.

نویسنده: رون شليفر/ مترجم: علي شاهرخي

چکيده

در اين پژوهش به مشکلات ساختاري عمليات رواني در رژيم صهيونيستي، شيوه‌ها و امکانات حل آن پرداخته شده است. اين تحقيق دليل اصلي مشکلات رسانه‌اي رژيم صهيونيستي را در نوع فهم و انزواطلبي يهوديان و همکاري نداشتن با يکديگر مي‌داند. كوتاهي و بدفهمي در سالهاي متوالي باعث شده است که دستگاههاي اسرائيل نتوانند دست به ابتکارات مناسبي بزنند. رژيم صهيونيستي خود را به نوعي در تقابل با مسائل فرهنگي مي‌بيند. از زمان جنگ خليج فارس الگوهاي جنگ رواني دگرگون شده است اما هنوز در رژيم صهيونيستي در زمينه‌ بهره‌برداري از عمليات رواني توسعه‌نيافتگي و کاستي مشاهده مي‌شود. مشکلات فرهنگي باعث شده که از فرصتهايي همچون تبليغات و بهره‌وري بهينه از عمليات رواني در مبارزه سنتي با اعراب‏, خوب استفاده نشود و همواره اين رقيب فلسطيني باشد تا گوي و ميدان بازار اطلاع‌رساني را در اختيار داشته باشد. اين پژوهش با الگو قراردادن سازمانهاي اطلاع‌رساني فلسطيني و حزب‌ا... لبنان, در صدد است به نوعي مشکلات ريشه‌اي رژيم صهيونيستي را در اين خصوص حل كند و بتواند در آينده منازعات اعراب و اسرائيل نقش برتر را ايفا کند.

نویسنده: عبدالمهدي مستكين

اشاره

رژيم صهيونيستي طي تاريخ پر از مناقشه و جنگ خود مجموعه‌اي از واكنشها را در موقعيتهاي بحراني ايجاد كرده است. شكي نيست كه حمايتهاي رواني و مالي امريكا بر افكار عمومي رژيم صهيونيستي تأثير مهمي دارد. سران اين رژيم با صراحت تمام اعلام كرده‌اند كه حيات آنها وابسته به حمايتهاي رواني و مالي امريكا است. اين رابطه مستمر، نشان دهنده وابستگي شديد و منافع استراتژيك امريكا در ادامه بقاي رژيم صهيونيستي است؛ بنابراين براي حفظ اين رژيم كه برخاسته از نگرشي كاملاً‌ ايدئولوژيك است، دولت امريكا به پشتيباني مالي و رواني از اين رژيم ادامه مي‌دهد. در مقاله حاضر، نويسنده ضمن برشماري ريشه‌هاي تاريخي و ديني و رفتار حمايت امريكاييها از رژيم صهيونيستي، به تحليل مبناي رفتار دولتمردان امريكا مي‌پردازد و در پايان يادآور مي‌شود كه در تاريخ يهود مشاهده نشده است كه يهوديان در هيچ سرزميني [امريكا] صاحب چنين سلطه و نفوذي باشند.

نویسنده: دكتر محمد احمد النابلسي/ مترجم: قبس زعفراني

اشاره

تجاوز اسرائيل به سرزمينهاي اسلامي نه تنها مسئله مهمي در عرصه داخلي دولتهاي اسلامي است بلكه در عرصه بين‌المللي نيز جايگاه ويژه‌اي دارد. افزون بر اين، اين امر از ديدگاه حقوق انساني در زيرمجموعه روابط انساني دولتها بحث برانگيز است. در اين مقاله‏, ضمن بررسي نگرش رژيم صهيونيستي به موضوع عمليات رواني با نگاهي تاريخي به ابزارها و روشهاي به كار گرفته شده توسط اين رژيم در سطح استراتژيك نگريسته مي‌شود. در شكل‌گيري رژيم صهيونيستي نقش بسيار اساسي داشته است. اين رژيم براي ادامه بقاي خود از عمليات رواني در اشكال مختلف استفاده مي‌كند.

نویسنده: سيدحسين محمدي نجم

چكيده

رسانه‌ها به عنوان يكي از پديده‌هاي همزاد با دمكراسي غربي همواره به منزله ابزارهايي قدرتمند جهت ايجاد تغييرات مثبت و منفي در جوامع مورد استفاده قرار گرفته‌اند. با توجه به پيچيده‌شدن روابط قدرت و پراكندگي آن در منابع مختلف سياسي و اقتصادي غرب, نقش رسانه‌ها در هزارتوي اين روابط درهم تنيده اهميتي صدچندان مي‌يابد, چندان مهم كه با شناخت ماهيت و ساختار جديد رسانه‌ها مي‌توان به ساز و كارهاي اعمال حاكميت در اين كشورها پي برد. در اين مقاله, پس از بررسي اجمالي ماهيت و ساختار جديد رسانه‌ها, فرآيندهاي اثرگذار بر آن را مورد مطالعه قرار مي‌دهيم.
كليد واژه‌ها: رسانه‌هاي نخبه، محصولات رسانه‌اي، اخلاق مصرف‌گرايي، اقتصادي كردن جامعه، رسانه‌اي شدن سياست.

 ترجمه: قبس زعفراني

اشاره

رژيم صهيونيستي در آغاز اشغال فلسطين با استفاده از ابزار رواني و تبليغات از طريق ايجاد وحشت و اضطراب در مردم سرزمين فلسطين، حاكميت تحميلي خود را بر اين سرزمين آغاز كرد. ظهور اين رژيم با كشتار و غارت شهرها و سرزمينهاي فلسطيني آغاز شد و پس از ساليان طولاني هنوز هم ادامه دارد. روزانه صدها نفر در اين سرزمين به دست جوخه‌هاي ترور رژيم صهيونيستي با هدف اشاعه ترس و وحشت بين ساكنان عرب‌تبار آن كشته مي‌شوند و مجامع بين‌المللي صرفاً به عنوان ناظر بي‌طرف شاهد نابودي صدها زن، مرد و كودك مي‌باشند. در اين مقاله نويسنده ظهور رژيم صهيونيستي را از نگاه كاركرد عمليات رواني مورد بررسي قرار داده است. گرچه مقاله جامع و كاملي نمي‌باشد ولي بعضي از زواياي تاريك تاريخ فلسطين را از جمله ايجاد تفرقه، وحشت، هراس و... در آغاز اين حكومت هويدا مي‌نمايد.

نویسنده: دكتر محمدحسين الياسي

چكيده

روان‌شناسي به عنوان علم مطالعه رفتار و فرايندهاي ذهني, كاربرد فراواني در عمليات رواني دارد. در اين زمينه نقش و كاربرد سه شاخه روان‌شناسي برجسته‌تر است. اين سه عبارتند از: روان‌شناسي يادگيري, اجتماعي و زبان و انديشه. در ميان نظريه‌هاي يادگيري نظريه‌هاي ثرندايك و پاولف كاربرد بيشتري دارند. مدل متقاعدسازي روان‌شناسي اجتماعي كوشيده است تا مهم‌ترين ويژگيهاي فرايند ارتباط اثربخش را كشف و عرضه كند. واژه‌ها, عناصر و ابزار اصلي عمليات رواني‌اند. در روان‌شناسي زبان و شناخت فرايند اثربخش واژه‌ها و نقش آنها از راه‌اندازي واكنشهاي مختلف هيجاني و عاطفي و جهت‌دهي به رفتار بحث مي‌شود. يافته‌هاي اين رشته, كاربرد روزافزوني در عمليات رواني دارد.
كليد واژه: روان‌شناسي يادگيري, يادگيري زبان و انديشه, متقاعدسازي, روان‌شناسي اجتماعي.